پایگاه اطلاع رسانی دندانپزشکی دکتر محمد علی زارعی

ارتودنسی چیست؟

زیبایی یکی از نعمت های خدادادی است که لازم است به هر شکلی حفظ و نگهداری شود. دندان ها نیز قسمتی از بدن هستند که علاوه بر سالم بودن، زیبایی آنها اهمیت به سزایی در ظاهر شخص و حتی نحوه گفت و گو و ارتباط برقرار کردن با دیگران دارد. لبخندی که با دندان های ردیف و سفید زده شود، به طور مسلم از دندان هایی نامنظم زیباتر و جذاب تر خواهد بود و مخاطب را بیشتر به خود جذب می کند.

علاوه بر زیبایی، دندان های نامنظم، می تواند باعث خراب شدن زودتر دندان ها (به علت گیر کردن غذا)  و ایجاد مشکلاتی در دستگاه گوارش و سایر دستگاه های بدن شود.

ارتودنسی به معنی ردیف کردن دندان ها می باشد. هدف از این کار، مرتب کردن دندان های فک بالا یا فک پایین و یا هر دو فک می باشد، ولی دو نکته مهم دیگر را نیز به طور هم زمان باید در نظر داشت:

- دندان های مرتب شده در دو فک به خوبی بر روی یکدیگر قرار گیرند تا عمل جویدن به بهترین نحو ممکن انجام شود.

- حرکات دندانی به آهستگی و با حداقل آسیب انجام شود تا موقعیت جدید دندان ها تغییر نکند یا دندان ها صدمه نبینند.

درمان در ارتودنسی چه مدت طول می کشد؟

درمان های جامع ارتودنسی بر خلاف سایر درمان های دندان پزشکی، نسبتا طولانی تر می باشند و به طور متوسط حدود 2 تا 3 سال به طول می انجامند

در این ارتباط چگونگی حرکت دندان ها، حتی برای دندان پزشکان نیز جالب و گاهی اوقات حیرت انگیز است. با اعمال نیرو به دندان ها بخشی از استخوان اطراف دندان خورده شده و بخش دیگری ساخته می شوند. اگر ناهنجاری فکی وجود نداشته باشد و فقط بی نظمی دندانی مشکل اصلی بیمار باشد، بهتر است درمان تا رویش همه دندان های دایمی یعنی حدود 12 سالگی به تعویق بیفتد

بهترین زمان ارتودنسی چه زمانی است؟

زمانی که ساختمان های صورت در حال رشد هستند، ارتودنسی راحت تر و ساده تر انجام می شود و در زمان کمتری موفقیت بالاتری خواهد داشت. 

سن مناسب در دخترها قبل از ۱۳ سالگی و در پسرها قبل از ۱۵ سالگی است. اگر این زمان سپری شود ،تصحیح روابط به زمان و انرژی بیشتری نیاز دارد. البته در سنین بالا تر، بیشترین هدف درمان، مرتب کردن دندان ها و در سنین پایین تر بیشترین هدف درمان، رفع اختلالات فکی و تغییر چهره است.

روشهای درمان ارتودنسی:

به 2 صورت ثابت و متحرک

روش متحرک به طور معمول برای دختران از ۹ تا ۱۰ سالگی و برای پسران از ۱۰ تا ۱۱ سالگی مناسب است. همچنین

درمان از طریق روش ثابت برای دختران ۱۲ تا ۱۳ سالگی(به بعد) و برای پسران ۱۲ تا ۱۴ سالگی(به بعد) انجام می شود

ارتودنسی متحرک چیست؟

از فک بالا و پایین بیمار قالب گرفته شده و پلاک بالا و پایین ساخته می شود. این روش مزیت های خاص خود را دارد؛ از جمله بیمار می تواند هنگام

غذا خوردن آن را از دهانش بیرون آورده و بعد از استفاده ازمسواک و نخ دندان دوباره در دهانش بگذارد. این روش برای افرادی که سن کمتری

دارند بهتر است، زیرا علاوه بر مشکلات دندانی، می تواند ناهنجاری های استخوانی فک ها را نیز رفع کند ولی در انجام حرکات دندانی محدودیت دارد

ارتودنسی ثابت چیست؟

دراین نوع ارتودنسی اجزای کوچکی به نام «براکت» توسط مواد دندانپزشکی روی سطح دندان چسبانده می شود و بدون اینکه به دندان آسیبی برساند، توسط سیم ها و کش هایی مخصوص، دندان ها به سمت مورد نظر سوق داده می شود. در این روش همه این اجزا ثابت بوده و بیمار نمی تواند به صورت دلخواه آنها را از دهان خود خارج کند. این روش معمولا برای درمان های دندانی قابل اجراست، زیرا علاوه بر حرکت دادن دندان ها، ریشه های آنها را هم حرکت می دهد، بنابراین ارتودنتیست کنترل بیشتری روی دندان ها دارد.

ارتودنسی ثابت یا متحرک؟

هر کدام از این روش های درمانی موارد تجویز خاص خود را دارد. روش متحرک بیشتر برای بیماران زیر ۱۲ -۱۴ سال کاربرد دارد و بعد از آن به دلیل تثبیت نسبی ساختمان های استخوانی فک ها عملا روش ارتودنسی متحرک تاثیر زیادی دربر نخواهد داشت. برای بیمارانی که بالاتر از این سن هستند معمولا درمان ثابت تجویز می شود تا دندان ها در وضعیتی منظم تر در فک قرار گیرند.

اگر در سنین بالا نیاز به تصحیح وضعیت استخوان فک ها وجود داشته باشد (که در بسیاری از موارد در سنین پایین تر با درمان های معمولی و ارزان تر، ارتودنسی متحرک درمان پذیر هستند). علاوه بر درمان ارتودنسی ثابت، جراحی فک نیز مد نظر قرار می گیرد که توسط متخصص جراحی دهان و فک و صورت انجام می شود.

عوارض ارتودنسی چیست؟

بیمارانی که متقاضی درمان ارتودنسی هستند باید بهداشت بسیارخوبی داشته باشند، چون در شرایط قرارگیری پلاک های متحرک و به خصوص براکت و سیم های ثابت رعایت بهداشت دهان مشکل تر می شود و اگر بیمار دقت و تمرکز کافی در رعایت بهداشت خود نداشته باشد، دندان ها زیر براکت و سیم های ارتودنسی به سرعت دچار پوسیدگی می شوند.

مشکل بعدی احتمال برگشت درمان است. به اصطلاح «برگشت» بخشی جدایی ناپذیر از درمان ارتودنسی است. این وضعیت درصورتی که بیمار دستور متخصص را برای استفاده منظم از پلاک های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد یا در بیمارانی که توسط دندانپزشک غیرمتخصص ارتودنسی درمان شده اند، مشاهده می شود.

رعایت بهداشت طی درمان ارتودنسی:

رعایت بهداشت طی درمان ارتدونسی بسیار مهم است زیرا در غیر اینصورت باعث ایجاد تغییر رنک دندان یا حتی در موارد شدید پوسیدگی می شود. به همین دلیل بعضا اینگونه در بین عوام عنوان می شود که گویی حتما ارتودنسی باعث پوسیدگی دندانها می شود ،در صورتیکه با رعایت درست و قابل قبول بهداشت ، انجام ارتودنسی توسظ متخصص ارتودنسی هیچ ضرری برای دندانها ندارد .

معمولاً ذرات غذا و پلاک میکروبی که روی دندان‌ها و براکت‌ها جمع می‌شوند، منجر به پوسیدگی دندان و بیماری لثه می‌گردند. بهداشت مناسب دهان برای جلوگیری از این مشکلات مهم است تا در زمان درمان ارتودنسی مشکلی رخ ندهد. هر چه تلاش بیشتری برای تمیز نگه داشتن دندان، براکت و لثه خودتان انجام دهید، آن‌ها سالم‌تر می‌مانند و نتایج درمان ارتودنسی شما بهتر خواهد شد .

قدم اول استفاده از مسواکهای ارتودنسی است که پرزهای میانی ان کوتاهترند تا جای براکتها مشخص باشد که باید تمام سطوح خارجی دندانها که براکت دارند را با این مسواک تمیز کرد .قدم بعدی استفاده از مسواکهای بین دندانی است که مثل شیشه شور یا فرچه بوده و یاید اطراف براکتها مخصوصا سمت راست و چپ آنها، زیر سیم را به صورت تک تک تمیز کرد .

قدم بعدی استفاده از نخ دندان ارتودنسی است که یک سر آن مثل سوزن تیز می باشد و باید از زیر سیم عبور کرده و سطع بین دو دندان با نخ تمیز شود ؛ البته استفاده از نخ ارتودنسی کمی سخت و وقت گیر بوده و اهمیت آن از دو مورد قبلی کمتر است و انجام ان هر 2 یا 3 روز یکبار کفایت می کند هر چند انجام هر روزه آن قطعا مفید خواهد بود.قدم آخر استفاده از دهانشویه می باشد که بهتر است حداقل روزی یکیار پیش از خواب و بعد از مسواک استفاده می شود. استفاده از دهانشویه آب نمک رقیق همراه با ماساژ لثه نیز پیشنهاد می شود .